Thày Phàn Trì ngự xe cho đức Khổng, đức Khổng bảo cho rằng:”Họ Mạnh Tôn hỏi ta điều hiếu, ta thưa rằng:”Không ngang trái.” Thày Phàn Trì hỏi rằng:”Lời ấy là ý bảo thế nào?” Đức Khổng nói rằng:”Ta nói không ngang trái là không ngang trái với lẽ phải. Người con thờ đấng thân, khi đấng thân còn thì phụng dưỡng cho phải lễ; khi đấng thân mất thì tống táng cho phải lễ; khi tế đấng thân thì tế cho phải lễ.”
Mạnh Vũ Bá hỏi điều hiếu. Đức khổng tử nói rằng:”Cha mẹ chỉ chăm lo về tật bệnh người con.” Thày Tử Du hỏi điều hiếu. Đức Khổng tử nói rằng:” Đời nay chỉ bảo rằng nuôi được cha mẹ là hiếu. Nhưng suy đến loài hèn như khuyển mã, cũng còn nuôi nó cả. Nếu nuôi cha mẹ mà chẳng kính thì có khác gì!”
Tử Hạ hỏi điều hiếu. Đức Khổng tử nói rằng:”Khi thờ cha mẹ, khó nhất là nét mặt hòa vui. Nếu kẻ đệ tử chỉ biết phục dịch làm thay việc khó nhọc cho phụ huynh và có rượu cơm mời ngài xơi, những điều ấy có kể là hiếu đâu!”
(Nguyễn hữu Tiến và Nguyễn đôn Phục dịch).
Chú thích: Phàn Trì, Tử Du, Tử Hạ: học trò Đức Khổng tử. Mạnh Ý tử: quan đại phu nước Lỗ. Mạnh Vũ Bá: con Mạnh Ý tử.
Xem thế, vật chất cung phụng cha mẹ không quan trọng bằng tấm lòng, bằng cái tinh thần. Cha mẹ con cái, có no ăn no, có đói ăn đói, cùng nhau chia bùi sẻ ngọt, nét mặt, cử chỉ, lời ăn tiếng nói của con ôn tồn, kính cẩn thì dù hoàn cảnh thiếu thốn, cha mẹ nào cũng vui lòng. Trái lại, thừa mứa của cải, nuôi cha mẹ trong nhà nhưng đối xử như nuôi đầy tớ, dằn vặt, chì chiết, đập nồi quăng rế, chửi chó mắng mèo thì đến cao lương mĩ vị hàng ngày, giường êm nệm ấm ban đem cha mẹ cũng buồn tủi mà xin đi! Cái nét mặt đức Khổng tử nói chính là cách đối xử, ăn ở vậy.
